Szkoła Podstawowa w Łysołajach

    Szkoła Podstawowa w Łysołajach posiada długą tradycję swego istnienia, idea stworzenia szkoły pojawiła się wraz ze zmianami politycznymi w państwie rosyjskim wywołanymi rewolucją 1905 roku. Przed pierwszą wojną światową istniała w Łysołajach ochronka (przedszkole). Formalnie zajmowała się ona opieką nad dziećmi poniżej siódmego roku życia, a w rzeczywistości dzieci były nielegalnie (była to tzw. tajna szkoła – sam fakt wysłania dziecka do takiej szkoły narażał rodzica na 500 rubli grzywny, co równało się kilkuletnim dochodom z gospodarstwa) uczone czytania i pisania, rachowania oraz religii, i wszystko to w języku polskim. To „przedszkole” istniało tylko dzięki staraniom i finansom dworu (Tomasza Augusta Popławskiego). Jego też staraniem były wręczane łapówki dla rosyjskiej policji (straży ziemskiej), by ta nie zauważała faktu istnienia szkoły.

   Prawdziwa szkoła w Łysołajach, z legalnym polskim językiem nauczania, powstała dopiero w 1916 roku, podczas okupacji austro – węgierskiej. Dnia 1 września 1916 roku utworzono szkołę dwuklasową. Umieszczono ją w budynkach dworskich wynajętych przez administratora majątku pana Zygmunta Wyganowskiego (ten budynek mieścił się przy tzw. Ciemnej Ulicy, tuż za parkiem w miejscu nieistniejących już dziś budynków, jeszcze w końcu lat siedemdziesiątych widoczne były fragmenty fundamentów i piwnic, przy polnej drodze, której w słotne dni przejść nie można było), został on również przewodniczącym Rady Szkoły. Powiatowym Inspektorem szkolnym został Tadeusz Łopuszański, członek władz okupacyjnych (późniejszy minister). Kierownikiem szkoły został Wincenty Chmielnicki, dotychczasowy nauczyciel w Jaszczowie (z 18-letnim stażem). Nauczycielką została pani Maria Dobrowolska z Trawnik (po roku zastąpiła ją Helena Kozakówna z Jaszczowa, która uczyła tu dwa lata). Zajęcia w szkole trwały 4 do 5 godzin dziennie, przez sześć dni w tygodniu. Naukę religii prowadził początkowo proboszcz  z Biskupic ksiądz Wielisław Krycki, którego zastąpił wikary Lubaczewski (niestety zmarł na tyfus podczas wielkiej epidemii w 1916 roku). Staraniem inspektora stworzono bibliotekę szkolną w 1917 roku. W 1919 roku nastąpiła ponowna zmiana nauczycielki, została nią pani Zofia Dudkówna z Małopolski.

   Po zmianie organizacyjnej szkoły, na trzyklasową, w 1928 roku przybyła nowa nauczycielka – Stanisława Adamcówna. I w tym okresie szkoła posiadała dwa pomieszczenia wynajmowane od dworu i jedno od gospodarza Zielińskiego.

   W 1929 roku połączono ze sobą w jeden obwód szkolny wsie Łysołaje i Siostrzytów. A od 1930 roku rozpoczęto planowanie budowy szkoły w Łysołajach, jednak z powodu kryzysu gospodarczego w Polsce upadła ta idea. Szkoła prowadziła przez szereg lat darmowe kursu wieczorowe dla dorosłych. W Łysołajach istniało Koło Młodzieży Wiejskiej (sanacyjne), założone z inicjatywy kierownictwa szkoły. Prowadziło ono szereg akcji kulturalnych  i patriotycznych  we wsi. Istniał też tu oddział Strzelca, prowadzone były pokazy obronne. We wsi stworzono nawet oddział przysposobienia wojskowego, ćwiczono z bronią. Proboszcz parafii Biskupice ksiądz Feliks Biały utworzył  Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży (prowadząca działalność katolicką i antysanacyjną). Wśród rodziców istnieje dwa podejścia do szkoły: jedni chcę dać szansę dzieciom i posyłają je do nauki, inni zaś wolą słać dzieci do prac polowych. Częstym zjawiskiem była niska frekwencja dzieci w szkole spowodowana brakiem obuwia zimowego.

   Czynione były wysiłki w celu ożywienia ruchu turystycznego w Łysołajach. Staraniem kierownictwa szkoły odbyło się kilka wycieczek, w tym do Puław i Kazimierza oraz do Lublina. W 1929 roku zorganizowano wycieczkę na wystawę krajową do Poznania, z udziałem wójta, sekretarza gminy oraz radni. Organizowane były odczyty o gospodarstwie wiejskim z udziałem licznych prelegentów (między innymi poseł na Sejm Andrzej Koter), celem było znalezienie sposobów na rozwój wsi.

   W listopadzie 1932 roku nastąpiła zmiana kierownika szkoły, nowym został Eugeniusz Wertelecki z Piotrkowa. Od tego czasu szkoła nawiązała bliższe więzi z mieszkańcami wsi. Rodzice sami zaopatrywali swoje dzieci w materiały piśmienne, atrament. Z powodu braku wieszaków w szkole dzieci przez cały czas siedziały w szkole w paltach. Dzieci nie tylko nie zmieniały butów, ale ich nie wycierały przed wejściem do szkoły. Zima w klasach panowała niska temperatura. W szkole brakowało też czystych i bezpiecznych dla dzieci ustępów. Od 1933 roku rozpoczęła się w szkole tradycja organizowania choinki dla dzieci.

   W dniu 24 stycznia 1935 roku uchwała gromadzka wsi Łysołaje opodatkowała mieszkańców wsi i przystąpiono wreszcie do budowy szkoły. Na kolejnym zebraniu gromadzkim w dniu 2 grudnia 1936 roku wieś i dwór przyjęły uchwałę o dobrowolnym opodatkowaniu się na rzecz budowy szkoły (po 2 złote od morgi i zobowiązanie się do świadczeń na cel budowy szkoły). W okresie od stycznia do maja 1937 przeprowadzono zwózkę kamienia pod budowę szkoły na placu ofiarowanym przez gromadę Łysołaje (przy szosie Biskupice – Milejów). Dnia 10 października 1937 roku na placu szkolnym ofiarowanym w celu zbudowania szkoły odbyła się uroczystość, z udziałem proboszcza parafii Biskupice, administratora tutejszego folwarku, sekretarza gminy Jaszczów oraz miejscowego społeczeństwa, poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę przyszłej szkoły. Do czasu wybuchu wojny budynek nowej szkoły nie był jeszcze wykończony, był w stanie surowym. W czasie wojny sąsiad szkoły podorał nawet część działki szkolnej.

   Szkoła zmuszona została do zawieszenia funkcjonowania na czas wojny. W jej lokalu urządzili Niemcy placówkę żandarmerii. Efektem tego była całkowita dewastacja szkoły, budynku tzw. starej szkoły. Utracone zostały zbiory biblioteczne i pomoce naukowe.

   Po wojnie istniała potrzeba pilnego remontu budynku. Rodzice ustalili kwotę wpisową – 50 złotych (w ówczesnych wielkościach). Szkoła prowadziła już w tym czasie działania kulturalne i turystyczna (w tym wycieczka do Lublina i Krakowa). Następne lata przyniosły prace wykończeniowe wnętrza „starej szkoły”, wyposażenie szkoły w sprzęt, zasadzenia żywopłotu grabowego  i budowę budynku gospodarczego. Szkoła została zelektryfikowana i zradiofonizowana. Niestety lata 1948 – 1956 to także lata wzmożonej indoktrynacji politycznej w duchu marksistowsko – stalinowskim. Wraz ze wzrostem liczby uczniów, w tym dzieci dochodzących do szkoły z Bonowa, mieszkańcy wsi przystąpili do propagowanej w końcu lat pięćdziesiątych akcji „tysiąc szkół na tysiąc lecie państwa”. Zrodził się wtenczas pomysł rozbudowy szkoły. Także mieszkańcy Bonowa wsparli tą ideę rezygnując z budowy własnej szkoły i dołączenia się do budowy w Łysołajach. Było to tym bardziej proste, że aż do 1972 roku obie wsie znajdowały się w jednej gminie Jaszczów. Po reformie administracyjnej z 1 stycznia 1973 roku  i utworzeniu gmin w Milejowie i Trawnikach pomysł ten upadł.

   Wraz z planami reformy oświatowej lat siedemdziesiątych pojawił się pomysł tworzenia szkół gminnych. W związku z tym obniżono stopień organizacyjny szkoły podstawowej w Łysołajach, zostało tu tylko cztery klasy. Dalszą naukę pobierały dzieci w Milejowie. Stan taki trwał do 1984 roku. Wtedy zaczęto czynić starania nad odtworzeniem szkoły w „pełnym wymiarze”. Najpierw władze gminne, a następnie zebranie mieszkańców wsi w kwietniu 1985 roku, zdecydowały o budowie nowej szkoły. Budowa nowego budynku trwała do jesieni 1990 roku. Oficjalne oddanie nowego budynku szkolnego nastąpiło 30 kwietnia 1991 roku. Odbyła się wtedy uroczystość religijna i świecka.

   Od tego czasu uczniowie naszej szkoły mogą się poszczycić licznymi sukcesami artystycznymi i sportowymi na terenie gminy, powiatu, województwa i kraju.

   12 października 2001 roku odbyła się uroczystość nadania imienia szkole. Szkoła otrzymała imię Janusza Korczaka, a trzy lata później, 8 października 2004 roku otrzymała sztandar. 

...OTTON BABIEJ...